Angst als leidraad

Geen angst

Soms hoor ik mensen in mijn omgeving zeggen dat ze geen angst kennen of eigenlijk nooit bang zijn. Vaak zeggen ze dat ook met enige trots. Inmiddels weet ik dat dit niet betekent dat ze angst-vrij zijn. Integendeel. Het betekent dat ze veiligheid centraal hebben gesteld in hun leven en dat ze (onbewust) ver weg blijven van alles wat in hun ogen een mogelijk risico en/of gevaar kan opleveren.

We dragen namelijk allemaal angsten met ons mee. Meestal sluimeren ze op de achtergrond en zijn we ons er niet bewust van. Maar zodra er iets gebeurt wat inspeelt op deze angsten, komen ze ineens in volle kracht omhoog. Dan lijkt het alsof de gebeurtenis de oorzaak is van de angstige gevoelens, maar in werkelijkheid waren ze er al en werden ze alleen wakker geschud. En wanneer ze naar de oppervlakte komen, kunnen we er niet meer omheen. Dan moeten we er iets mee.

Gouden kooi

De meesten van ons worden geleid door onbewuste angsten. We hebben het niet door, juist omdat we geen angst ervaren. Angst voelt oncomfortabel en wordt daardoor als onwenselijk gezien. Angst zorgt voor een verkramping in je systeem. Angst voelt ook onveilig en daarom blijven we er het liefst ver bij vandaan. We zijn de angst zelf als gevaarlijk gaan zien en we blijven er dan ook het liefst ver bij vandaan. Vanuit de neiging naar veiligheid, creëren we vervolgens onze eigen comfortzone. Daarbinnen is het fijn vertoeven, maar eigenlijk is het een gouden kooi. 

"Everything you've ever wanted is sitting on the other side of fear"

- George Addair - 

Overigens heb ik het hier over psychologische angst en niet over primaire angst. Ik zal het verschil toelichten.

Primaire angst

Angst is in principe een basisemotie. Angst is in zijn oorsprong een instinctieve angst die voortkomt uit een directe dreiging. Als er een auto recht op je af rijdt en je springt plotseling opzij. Als je schrikt van een harde knal. Je overlevingsmechanisme slaat dan aan en stoomt je klaar voor actie: vechten, vluchten of bevriezen).

Primaire angst is direct en intens, het duurt kort en verdwijnt zodra het gevaar voorbij is. En de angst manifesteert zich via je lichaam en er is geen sprake van een denkproces, dat wil zeggen je handelt automatisch dus zonder nadenken.

Primaire angst heeft dus een belangrijke functie is en is er op gericht om ons in leven te houden als direct gevaar zich aandient.

Psychologische angst

Het probleem is dat veel van onze angsten niet gebaseerd zijn op echt gevaar. Ze zijn psychologisch van aard. Ze ontstaan door onze gedachten, overtuigingen en verbeelding. Er is geen direct gevaar, maar je brein bedenkt allerlei mogelijke negatieve scenario's wat angstige gevoelens oproept. 

Psychologische angsten zijn ook vaak langdurend. Soms sluimeren ze en dan ineens komen ze weer omhoog. Deze angsten worden dus gevoed door je brein. Bijvoorbeeld wanneer je brein aan het piekeren slaat. De zorgen gaan vaak over dingen die nog niet gebeurd zijn en waarvan je ook niet weet of ze ooit gebeuren. Meestal worden die gedachten geen realiteit en zijn ze onrealistisch. Angstige gevoelens voeden je gedachten en zo kom je in een neerwaartse spiraal terecht. 

Gedachten als: "ik ga nooit genoeg geld verdienen om rond te komen", of "wat als ik faal tijdens mijn presentatie?" zijn angstgedachten.

"Your fear is the sharpest definition of your self.

You should always know what it is you fear the most.

That is de door you should walk through"

- David Whyte -

Epidemie

Enerzijds is er dus een groep die zegt niet of nauwelijks angst te ervaren. En tegelijkertijd is er juist een groeiende groep (vaak jonge) mensen die helemaal opgeslokt lijken te worden door allerlei angstgevoelens en het lijkt alleen maar erger te worden. Angst kent overigens gezichten en gradaties (spanning, stress, onrust, bezorgdheid, agitatie etc) .

Ik denk dat deze ‘epidemie’ iets aan het licht brengt. Veel mensen worstelen met een systeem dat hen in een keurslijf dwingt en ver afstaat van hun ware natuur.  We hebben massaal geleerd dat het in het keurslijf veilig is en alles daarbuiten gevaar oplevert. Maar wat als je gelooft dat je mee moet doen, keihard je best doet, maar toch niet mee - of dat je hele wezen in opstand komt? 

Ware natuur

Mijn ervaring is dat: hoe meer angst je ervaart, des meer je ware natuur zich roert in je leven. Door een sterk verlangen naar een authentieker leven. Of doordat er een bepaalde gebeurtenis plaatsvindt. Een gebeurtenis die aan je gevoel van veiligheid tornt en je uitnodigt te kijken naar waar jij je gevoel van veiligheid vandaan haalt. We hebben massaal onze ziel verkocht in ruil voor een gevoel van zekerheid en veiligheid.  Het geconditioneerde deel van onszelf doet er alles aan om veilig te blijven. Terwijl onze ware natuur expansie en groei is. Hierdoor ontstaat er een spanningsveld. Want zodra je ook maar enigszins bij de grenzen van de comfortzone komt, gaan de alarmbellen rinkelen.

Bescherming van iets waardevols

Angst heeft in zijn oorsprong de taak om je te beschermen. Waar oerangst je beschermt tegen direct gevaar, beschermt psychologische angst je tegen mogelijk gevaar. Je brein ziet gevaar waar je vroeger pijn ervaarde of gekwetst werd. Daar waar het te pijnlijk werd, heb je een strategie ontwikkeld om je te beschermen. Beschermen doe je alleen bij iets dat waardevol voor je is. Je angsten laten dus zien wat van waarde is voor jou! Door bij je angsten weg te blijven, blijf je ook weg bij datgene wat waardevol is voor jou.

"The Cave you fear to enter holds the treasure you seek"

- Joseph Campbell -

Zelfsabotage

Als kind was het wellicht nodig om jezelf te beschermen en had je jouw strategie nodig om je staande te houden. Als volwassene is dat niet meer het geval. Toch neem je die strategie vaak onbewust mee je volwassenheid in en daarmee saboteer je jezelf. Er is niets mis met angst. Angst hoort bij het leven. Maar wanneer je wegblijft bij je angsten of je angsten ontkent, laat je je onbewust leiden door je angsten. Je geeft je leven vorm vanuit je angst voor de angst(en). En daarmee blijf je dus ook weg bij wat het meest waardevol voor je is. Hiermee houd je jezelf klein en saboteer je je eigen groei en expansie. 

Moed

Om het leven te leiden waar je ten diepste naar verlangt, is moed nodig.  Moed om buiten je zelfopgelegde grenzen te treden,  je angsten onder ogen te komen en ze te omarmen. Moed om precies dát te doen waar je bang voor bent. Angst is de bewaker van de poort naar zelfbevrijding. 

Je kunt niet om angst heen als jij je ware pad wilt bewandelen. En dat maakt angst dus een belangrijke sleutel tot een authentieker leven.